De ervaring van het moment is de uitdrukking van het moment. | Fotocredit: Getty Images/iStockphoto
HAiku is de viering van een moment, tegelijkertijd voorbijgaand en transcendent. Wat begon als een rigide Japanse versvorm van drie regels, Haiku is een filosofie geworden, een manier van leven, een detail dat je opvalt. Een dewdrop trilt aan de rand van een bloemblad, het segment van een regenboog uit je raam, de schuine van de zon op gras. “Haiku-momenten zijn de wil-o’-the-wisps, de puurste van hen worden niet gevormd door inspanning. Ze ontstaan natuurlijk wanneer we onszelf laten zijn. Haiku wordt op smaak gebracht door de aard van het wezen van de schrijver.” Om de vluchtige minuut te vangen of het gevoel is het hart van Haiku.
Het woord haiku betekent het begin. De Haiku -dichters zeggen dat ze alleen beginnen, nooit eindigen, en de lezer moet het voltooien. Als een gedicht eindigt met de dichter, blijft de lezer alleen maar een acteur. Haiku zegt eigenlijk niet alles, maar verbindt zich, voegt zich bij de stippen, voor betekenis en mogelijkheden. De gecontroleerde schoonheid van wat er niet wordt gezegd, is waar de gemeenschap plaatsvindt tussen de kunstenaar en de ontvanger. Het is de interpretatie, want elke lezer ontleent zijn betekenis aan het “topje van de ijsberg”.
Matsui Basho, beschouwd als de Shakespeare van Haiku, heeft een aantal van hen op zijn naam, de meest beroemde en anthologiseerde is “een oude stille vijver/ een kikker springt in de vijver/ splash!”
De wereld van stilte wordt verbroken door een klein wezen.
De ervaring van het moment is de uitdrukking van het moment.
“Een veld van katoen/ alsof de maan/ bloeien”, is een beeld van ongeëvenaarde schoonheid van bloem en maanlicht dat lang na het gelezen is. “Een bijen/ staggers/ uit een pioen”, met de heerlijke intoxicatie van nectar en parfum. “Een monnik nipt thee/ het is stil/ de bloei van het chrysanthemum.” Men kan het chrysanthemum bijna zien en voelen zich voorzichtig ontvouwen.
Japan is het land van de kersenbloesem, de “Sakura”, en een aantal Haiku vieren de bloem, een van de bekendste van Basho is “Kannon’s betegelde tempel/ dak zweeft ver weg op wolken/ van kersenbloesems.” Kannon is de bodhisatwa van compassie en het gecreëerde beeld is van de bloesems die hun grootheid op de tempel douchen. De reis zelf is mijn thuis, zegt Basho over de vluchtige aard van het bestaan. We krijgen het moment van “ah-heid” in de haiku, “op een bladloze tok/ een kraai is neergestreken/ de herfstschems.”
Terwijl Shakespeare werd omringd door Sonneteers, werd Basho omringd door Haiku -dichters die hem herkenden als de meester van vorm en expressie. Een van de grote haiku -dichters van die tijd, Kobayashi Issa zegt: “Deze dauw drop -wereld/ is een dauw drop -wereld/ en toch, en toch …”. Geschreven in de nasleep van de ondergang van zijn jonge dochter, spreekt het over een voorbijgaande wereld waar verdriet aanhoudt. Yosa Buson’s Haiku, “rond witte/ pruimenbloesems dageraad/ nieuw breken.” Terwijl hij overlijden, stelt hij zich een nieuw begin voor. Murakami Kijo confronteert verandering en het verouderingsproces: ” Eerste herfstochtend/ de spiegel waar ik in staar/ laat het gezicht van mijn vader zien. ‘
Natsume Sosuki beschrijft verwoesting en onvruchtbaarheid, “over het winterse bos/ winden huilen in woede/ zonder bladeren om te blazen”, een metafoor voor de waan van kracht.
sudhadevi_nayak@yahoo.com
Gepubliceerd – 20 april 2025 03:45 AM IST
