De beelden veranderden hoe de wereld Vietnam zag, maar vooral hoe Amerikanen hun land, soldaten en de oorlog zelf zagen, die 50 jaar geleden deze maand eindigden.
Er zijn zoveel manieren om te beschrijven welke fotografie uit de Vietnam -oorlog is vastgelegd en onthuld, maar misschien komt het neer op wat Tim O’Brien deelde in ‘de dingen die ze droeg’.
“Ik overleefde,” schreef hij in een van de verhalen van het boek, “maar het is geen gelukkig einde.”
De oorlog, die formeel werd afgesloten op 30 april 1975, roept nog steeds verdriet op voor alles wat in het geheugen werd verbrand en op film werd versterkt.
De meest memorabele foto’s van die tijd, met zijn griezelige, modderige, wrede jungleoorlog, werden neergeschoten door een dappere wereldwijde bemanning met een breed scala aan politieke opvattingen en achtergronden.
Dickey Chapelle, de eerste vrouwelijke fotojournalist die in Vietnam stierf, was een Midwesterner die haar anti-communisme nauwelijks kon bevatten. Tim Page was een oneerbiedige dope-rokende Brit; Henri Huet was Frans en Vietnamees en bekend om zijn humor en vriendelijkheid.
Samen veranderden hun beelden en die van vele anderen hoe de wereld Vietnam zag, maar vooral hoe Amerikanen hun land, soldaten en oorlog zelf zagen.
Het TET -offensief – een reeks verrassingsaanvallen door Northern Forces in het begin van 1968 – veranderde de loop van de oorlog. Fotografen, die dag na dag intense gevechten benadrukten, hebben de optimistische claims van de Amerikaanse regering over het feit dat de vijand op haar laatste benen zat.
Ze werden geholpen door nieuwe technologie. Camera’s waren kleiner geworden en film konden worden ontwikkeld en verzonden via telefoonlijnen of via satelliet, waardoor het publiek sneller werd dan tijdens een eerdere oorlog. Hier gooide een marinier een granaat tijdens de Slag om Hue, onderdeel van het Tet -offensief, in februari 1968.
Beleid deed er ook toe. In Vietnam waren freelancers gemakkelijk geaccrediteerd en konden ze gewoon opdagen voor een helikoptertrip naar de frontlinie, fotograferen waar ze wilden, publiceren wat redacteuren zouden goedkeuren, inclusief dit beeld van een Amerikaanse eenheid in februari 1967.
Toen ik de oorlog in Irak dekte, konden journalisten alleen insluiten met troepen nadat ik akkoord ben met strikte regels: geen foto’s van Amerikanen die in actie zijn gedood; Beelden van gewonde Amerikanen konden alleen worden gepubliceerd als de gewonden schriftelijk overeenkwamen.
Er was minder censuur in Vietnam omdat de Verenigde Staten nooit officieel oorlog verklaarden en ambtenaren geloofden dat grotere toegang zou leiden tot gunstige dekking.
Het was ook een guerrillaoorlog, met wazige frontlinies. Het duurde niet lang voordat fotografen zijn grootste morele en militaire uitdaging namen: het scheiden van vriend van FOE; burger van de strijder.
In de afbeelding hierboven hebben Amerikaanse soldaten een gevangen Viet Cong -jager door ondiep water verplaatst.
Op de grond waren “zoeken en vernietigen” missies, zoals deze in de buurt van mijn Lai in 1967, intiem en beangstigend. Nadat mannen waren gedood, zouden vrouwen en kinderen worden afgerond.
“Kortom, het enige dat we deden is dat we zouden rondlopen en wachten tot iemand op ons schiet,” zei Bill Lord, een legerradiostoperator in Vietnam tussen 1966 en 1968, in een mondelinge geschiedenis die was gekoppeld aan de 50e verjaardag van de oorlog. “En dan zouden we proberen ze te vangen. Ik bedoel, we waren eigenlijk aas.”
Voor Vietnam voelde de oorlog eindeloos, zoals toen de centrale markt van Saigon eind 1971 brandde.
Zoals Le Ly Hayslip in haar memoires schreef: “Toen hemel en aarde van plaats veranderden”, leerde de meedogenloosheid de Vietnamees “hoe sterk te zijn terwijl we zwak zijn, hoe dapper te zijn als we bang zijn, hoe wijs te midden van verwarring, en hoe te loslaten van dat wat we niet langer kunnen vasthouden.”
Maar de risico’s waren echt.
Meer dan 100 fotojournalisten stierven van het midden van de jaren 1950 tot 1975 in Vietnam, Laos en Cambodja, waaronder Robert Capa, een van de meest bewonderde figuren van de Tweede Wereldoorlog, en Larry Burrows, een foto-essay pionier tijdens de Vietnam-oorlog.
Op de foto hierboven schreeuwde een helikopterploegchef naar zijn bemanning terwijl een gewonde piloot in maart 1965 naast hem lag.
Sommigen ontsnapten nauwelijks levend, waaronder Tim Page, die deze slagveldscene in 1968 vastlegde en een model was voor de wilde, stoned fotograaf gespeeld door Dennis Hopper in “Apocalypse Now”. Maar zijn beelden wezen op moed en humanisme.
“De foto’s van Page hadden impact omdat hij in de buurt kwam – te dichtbij minstens drie keer toen hij zwaar gewond raakte,” zei Ben Bohane, een vriend van Page die zijn biografie schrijft.
“Het was de viscerale aard van zijn foto’s, die foto’s van de doden en gewonden aan beide kanten, vietnamese moeders in tranen, kinderen die schreeuwen, katholieke nonnen die langs kweekte dode lichamen lopen, grunts in de modder bij Khe Sanh, onfeilbaar en gewond, kraamden, krap je bijna het toneel aan kweekte dode lichamen.”
Na verloop van tijd diende de gevechten die fotografen dagelijks gedocumenteerd een belangrijk doel dienden.
Het verhinderde het publiek om de menselijke tol te vergeten, zoals tijdens dit felle vuurgevecht ten zuiden van de DMZ in oktober 1966.
Er waren toen minder critici van journalistiek en fotografie. Politieke vooringenomenheid werd niet aangenomen; Desinformatie stroomde voornamelijk uit militaire briefings in Saigon die verslaggevers ‘de Five O’Clock Follies’ noemden.
De meest ingewikkelde beelden voedden een anti-oorlogsbeweging die de oorlog als onwinbaar en onrechtvaardig beschouwde. Hier las een Amerikaanse soldaat een brief van huis in maart 1971.
“Die foto’s, al die foto’s – hoeveel honderden keren zijn ze getoond en ze brengen me nog steeds in tranen,” vertelde Craig McNamara, een anti -oorlogsactivist en de zoon van minister van Defensie Robert S. McNamara, een architect van de oorlog, vertelde me. “Ze waren enkelvoudig.”
Hierboven, een gewonde vrouw tijdens de Slag om Saigon in 1968.
Vier jaar later escaleerde president Richard M. Nixon opnieuw de gevechten.
In de hoop Hanoi tot een vredesovereenkomst te duwen, zei hij tegen zijn adviseurs: “De klootzakken zijn nooit gebombardeerd alsof ze deze keer zullen worden gebombardeerd.”
Het noorden verklaarde de overwinning op 30 april 1975, nadat tanks Independence Palace in Saigon in beslag namen.
Veel meer dan de zanderige foto’s opgenomen voor westerse verkooppunten, dit zijn het soort afbeeldingen die goed bekend zijn bij de Vietnamezen.
“We denken dat iedereen hetzelfde beeld in zijn hoofd heeft,” zei Quang Lam, een kunstenaar en archivaris in Ho Chi Minh City. “Dat is niet waar.”
Voor veteranen voelde alleen de kans om naar huis terug te keren als een overwinning – vooral voor krijgsgevangenen zoals luitenant -kolonel Robert L. Stirm, begroet door zijn familie in maart 1973 op Travis Air Force Base in Californië.
Maar velen werden ook geconfronteerd met mishandeling en gebrek aan respect, bovenop gevechtstrauma.
De oorlog – en zijn beelden – veranderde Amerika, verergerde verdeeldheid, verergerde wantrouwen en maakt het voor het land moeilijker om het eens te zijn over de historische en toekomstige rol van Amerika in wereldwijde zaken. We leven allemaal in sommige opzichten in de schaduw van Vietnam.
Misschien bevestigt dat de relevantie van het punt van de heer O’Brien in ‘de dingen die ze droegen’.
Lang nadat de oorlogen ophouden, is het gelukkigste einde dat je kunt hopen overleven en de voortdurende zoektocht naar begrip.
Zoals Viet Thanh Nguyen, de Vietnamese Amerikaanse auteur, schreef: “Alle oorlogen worden twee keer gevochten, de eerste keer op het slagveld, de tweede keer in het geheugen.”
